Rejestr dłużników. Czym jest i jak działa?

Rejestr dłużników zawiera listę nazwisk osób i nazw firm mających zaległości płatnicze. Jest kilka tego typu baz danych, które działają w odmienny sposób. Kto i kiedy może więc trafić do rejestru dłużników? Jakie informacje gromadzą poszczególne bazy oraz kto i na jakich zasadach ma do nich dostęp? Sprawdź, co warto wiedzieć na temat krajowych rejestrów dłużników, jak sprawdzić w nich bezpłatnie informacje na swój temat oraz jakie jeszcze możliwości oferują.

Jakie rejestry dłużników istnieją w Polsce?

Informacja o zadłużeniu jest bardzo ważna dla firm udzielających kredytów i pożyczek. Przydaje się też innym przedsiębiorcom, którzy chcą zweryfikować potencjalnych kontrahentów lub klientów przed podjęciem współpracy. Rejestry dłużników – osób fizycznych i firm – są więc ważnym elementem gospodarki. Można je podzielić na 3 główne kategorie:

1. Publiczny rejestr dłużników prowadzony przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Kiedyś był nim Rejestr Dłużników Niewypłacalnych, obecnie jest to Krajowy Rejestr Zadłużonych.

• BIK (Biura Informacji Kredytowej), czyli instytucja, która gromadzi dane na temat pozytywnej i negatywnej historii kredytowej klientów banków i firm pożyczkowych. To nie do końca rejestr dłużników.

• Rejestry dłużników BIG (biur informacji gospodarczych). W przeciwieństwie do BIK-u biura te gromadzą wyłącznie dane o zaległościach płatniczych, które pochodzą z różnych źródeł.

Krajowy Rejestr Zadłużonych (wcześniej Rejestr Dłużników Niewypłacalnych)

Publiczny rejestr dłużników, który od lipca 2021 roku jest dostępny dla każdego w internecie. Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ) zawiera dane zarówno na temat firm, jak i osób fizycznych, jednak trafiają do niego wyłącznie osoby i podmioty wobec których:

• są lub były prowadzone postępowania upadłościowe, restrukturyzacyjne lub w sprawach o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej;
• prowadzona była egzekucja należności, która została umorzona, ponieważ była bezskuteczna;
• toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych lub należności wobec budżetu państwa oraz które zalegają ze spłatą tych zaległości ponad 3 miesiące.

Dane do KRZ są przekazywane przez sądy i komorników, a nie przez wierzycieli. Szczegółowe informacje w tym państwowym, krajowym rejestrze dłużników wyszukasz bezpłatnie, jednak potrzebne będą Ci do tego PESEL albo NIP dłużnika lub też sygnatura akt sprawy, w której uczestniczył.

Rejestr dłużników w Biurze Informacji Kredytowej

Z BIK współpracują wszystkie banki i SKOK-i oraz większość firm pożyczkowych. Biuro gromadzi przy tym zarówno informacje na temat spłacanych terminowo, jak i zaległych lub niespłacanych zobowiązań. Dostęp do danych jest jednak nieco trudniejszy niż w przypadku publicznego rejestru dłużników prowadzonego przez państwo.

Informację w BIK na temat potencjalnego klienta mogą za jego zgodą uzyskać banki i inne instytucje finansowe – pod warunkiem, że Klient udzieli im odpowiedniej zgody składając wniosek o kredyt lub pożyczkę. Z racji na przepisy dotyczące ochrony danych osobowych, żaden rejestr dłużników nie udostępni jednak listy nazwisk osób fizycznych czy pozostałych ich danych. Natomiast za opłatą można pobrać raport dotyczący firmy (wystarczy podać jej NIP).

Bez problemu uzyskasz też w BIK informację na własny temat. Co więcej, zgodnie z prawem BIK musi tak jak każdy krajowy rejestr dłużników, bezpłatnie udostępnić Ci takie dane raz na 6 miesięcy. Jeśli jednak chcesz uzyskać informacje o innej osobie, musi ona pobrać je sama i Ci przekazać.

Inne rejestry dłużników – jak je sprawdzić i co zawierają bazy biur informacji gospodarczej?

Najobszerniejsze rejestry dłużników, którzy nie spłacają terminowo zobowiązań, mają biura informacji gospodarczej (BIG-i). W Polsce działa obecnie sześć takich baz danych, z czego największe i najbardziej znane prowadzą BIG InfoMonitor S.A. (współpracuje też z BIK), Krajowy Rejestr Długów (KRD) BIG S.A. Erif BIG S.A oraz Crif Sp z o.o.

Kto znajduje się w rejestrze dłużników?

W rejestrach dłużników BIG-ów są zarówno osoby fizyczne, jak i firmy, a informację na temat zadłużenia danego podmiotu może zgłosić każdy wierzyciel. Bazy obejmują więc dane, które pochodzą z bardzo różnych źródeł, w tym między innymi od:

• sądów i organów administracji;
• banków, firm pożyczkowych i leasingowych oraz ubezpieczycieli;
• dostawców energii i innych mediów;
• firm telekomunikacyjnych, w tym dostawców Internetu czy telewizji kablowej;
• przedsiębiorców z innych branż;
• osób fizycznych.

Kiedy osoba lub firma może zostać wpisana na listę dłużników?

Osobę lub firmę, która zalega z płatnościami, można jednak wpisać na listę dłużników dopiero, jeśli spełnione są poniższe trzy warunki:

• kwota zadłużenia wynosi minimum 200 zł (w przypadku osób fizycznych) lub co najmniej 500 zł (dla firm);
• termin płatności został przekroczony o minimum 60 dni;
• minął co najmniej miesiąc od wysłania dłużnikowi przez wierzyciela zawiadomienia o planowanym wpisie do publicznego rejestru dłużników.

Dostęp do danych jest możliwy na podobnych zasadach, co w przypadku BIK. Za opłatą można więc uzyskać informacje na temat dowolnej firmy, podając jej NIP lub też pobrać raport na własny temat. W tym drugim przypadku krajowe rejestry dłużników bezpłatnie udostępnią Ci informacje raz na pół roku.